Hiện nay Tấn công ransomware (tấn công mã hoá dữ liệu) là xu hướng chủ đạo của tin tặc, các doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn trong việc ngăn chặn và khắc phục. Cùng Ittoday.vn tìm hiểu loại hình tấn công này và cách khắc phục.
Theo các chuyên gia an ninh mạng, việc tấn công vào hệ thống mã hóa dữ liệu dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng và có thể trở thành mối đe dọa thường xuyên đối với các tổ chức và doanh nghiệp tại Việt Nam trong thời gian tới.
Tấn công ransomware (tấn công mã hoá dữ liệu) là gì?
Ransomware, hay còn được gọi là mã độc tống tiền, là một dạng phần mềm độc hại bao gồm nhiều lớp chức năng, thường được sử dụng để hạn chế truy cập vào hệ thống máy tính mà nó đã xâm nhập, sau đó đòi hỏi một khoản tiền từ người sở hữu hệ thống để gỡ bỏ các hạn chế đó. Có nhiều dạng của ransomware, bao gồm mã hóa các tệp tin và dữ liệu trên ổ đĩa cứng để tống tiền, cũng như các biến thể khác nhẹ nhàng hơn, khóa hệ thống lại và hiển thị thông báo yêu cầu thanh toán tiền.
Ban đầu, ransomware thường xuất hiện ở Nga, nhưng sau đó, việc sử dụng nó để lừa đảo và thu lợi nhuận đã phát triển nhanh chóng và lan rộng trên toàn cầu. Ví dụ, vào tháng 6 năm 2013, McAfee, một công ty an ninh mạng, đã báo cáo rằng họ đã phát hiện hơn 250,000 mẫu ransomware độc đáo chỉ trong quý I của năm đó.
Hoạt động lan truyền của ransomware
Tương tự như các loại virus máy tính khác, ransomware có thể lan truyền qua email kèm tệp đính, qua mạng hoặc thông qua các cuộc tấn công được thực hiện bởi hacker. Khi đã xâm nhập vào hệ thống, ransomware sẽ quét toàn bộ ổ đĩa của máy tính và mã hóa các tệp tin sử dụng mã hóa khoá công khai. Điều này dẫn đến việc các tệp tin quan trọng như .doc, pdf, xls, jpg, zip… không thể mở được nữa. Để giải mã, nạn nhân sẽ cần một khoá riêng (private key) mà chỉ có hacker mới có, và họ sẽ nhận được thông báo đòi tiền chuộc nếu muốn có được khoá giải mã.
Cơ chế hoạt động và lây nhiễm của Ransomware
Ransomware là một loại phần mềm độc hại nhắm đến việc tống tiền người dùng bằng cách mã hóa dữ liệu của họ và yêu cầu tiền chuộc để giải mã. Dưới đây là các bước cơ bản về cách thức hoạt động của ransomware:
1. Lây nhiễm:
- Email lừa đảo: Kẻ tấn công gửi email giả mạo, thường là từ một tổ chức đáng tin cậy, với tệp đính kèm hoặc liên kết chứa ransomware.
- Trang web độc hại: Người dùng truy cập vào trang web bị nhiễm ransomware mà không hay biết.
- Phần mềm crack: Ransomware có thể được ẩn trong các phần mềm crack hoặc keygen được tải xuống từ các nguồn không chính thức.
- Lỗ hổng bảo mật: Kẻ tấn công khai thác các lỗ hổng bảo mật trong hệ thống hoặc phần mềm để lây nhiễm ransomware.
2. Mã hóa dữ liệu:
- Sau khi lây nhiễm, ransomware sẽ quét ổ cứng và mã hóa các tập tin quan trọng của người dùng, bao gồm tài liệu, hình ảnh, video, v.v.
- Các thuật toán mã hóa mạnh được sử dụng để mã hóa dữ liệu, khiến người dùng không thể truy cập được.
3. Yêu cầu tiền chuộc:
- Sau khi dữ liệu được mã hóa, ransomware sẽ hiển thị một thông báo yêu cầu người dùng trả tiền chuộc để lấy lại quyền truy cập.
- Số tiền chuộc thường được yêu cầu bằng Bitcoin hoặc các loại tiền ảo khác để che giấu danh tính của kẻ tấn công.
- Kẻ tấn công thường đe dọa sẽ xóa dữ liệu nếu người dùng không trả tiền chuộc trong một thời gian nhất định.
4. Giải mã dữ liệu:
- Sau khi nhận được tiền chuộc, kẻ tấn công có thể cung cấp cho người dùng khóa giải mã để giải mã dữ liệu.
- Tuy nhiên, không có gì đảm bảo rằng kẻ tấn công sẽ cung cấp khóa giải mã sau khi nhận được tiền chuộc.
- Việc trả tiền chuộc chỉ khuyến khích hành vi phạm tội của ransomware và không đảm bảo rằng dữ liệu sẽ được giải mã.
Phân loại Ransomware
Ransomware là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh mạng. Việc hiểu cách thức hoạt động và các loại ransomware khác nhau có thể giúp bạn bảo vệ bản thân tốt hơn khỏi bị tấn công.
Ransomware có thể được phân loại dựa trên một số tiêu chí khác nhau, bao gồm:
1. Phân loại theo Phương thức mã hóa:
- Ransomware mã hóa (Encrypting ransomware): Loại ransomware phổ biến nhất, mã hóa dữ liệu của người dùng bằng các thuật toán mạnh.
- Ransomware không mã hóa (Non-encrypting ransomware): Loại ransomware này không mã hóa dữ liệu, nhưng thay vào đó chặn quyền truy cập của người dùng vào thiết bị hoặc hệ thống.
2. Phân loại theo Mục tiêu tấn công:
- Ransomware nhắm mục tiêu: Loại ransomware này nhắm mục tiêu các tổ chức cụ thể hoặc các ngành công nghiệp nhất định.
- Ransomware không nhắm mục tiêu: Loại ransomware này có thể lây nhiễm bất kỳ thiết bị hoặc hệ thống nào.
3. Phân loại theo Phương thức lây lan:
- Ransomware qua email: Loại ransomware này được lây lan qua email lừa đảo với tệp đính kèm hoặc liên kết bị nhiễm.
- Ransomware trên web: Loại ransomware này được lây lan qua các trang web bị nhiễm.
- Ransomware qua mạng: Loại ransomware này được lây lan qua mạng, chẳng hạn như mạng LAN hoặc internet.
4. Phân loại theo Nền tảng mục tiêu:
- Ransomware dành cho Windows: Loại ransomware này nhắm mục tiêu các hệ thống Windows.
- Ransomware dành cho macOS: Loại ransomware này nhắm mục tiêu các hệ thống macOS.
- Ransomware dành cho Android: Loại ransomware này nhắm mục tiêu các thiết bị Android.
- Ransomware dành cho iOS: Loại ransomware này nhắm mục tiêu các thiết bị iOS.
Dưới đây là một số ví dụ về các loại ransomware phổ biến:
- WannaCry: Ransomware nhắm mục tiêu Windows sử dụng mã hóa WannaCryptor.
- Petya: Ransomware nhắm mục tiêu Windows sử dụng mã hóa DiskCryptor.
- Locky: Ransomware nhắm mục tiêu Windows sử dụng mã hóa RSA.
- CryptoLocker: Ransomware nhắm mục tiêu Windows sử dụng mã hóa RSA.
- Cerber: Ransomware nhắm mục tiêu Windows và macOS sử dụng mã hóa RSA.
- Jigsaw: Ransomware nhắm mục tiêu Windows sử dụng mã hóa ChaCha20.
- GandCrab: Ransomware nhắm mục tiêu Windows sử dụng mã hóa Salsa20.
Top 10 cuộc tấn công ransomware nổi tiếng
Dưới đây là một số cuộc tấn công ransomware nổi tiếng trong lịch sử:
1. WannaCry (2017)
- Mục tiêu: Hệ thống Windows trên toàn thế giới
- Loại ransomware: Ransomware mã hóa
- Phương thức lây lan: Email lừa đảo
- Tác động: Gây ảnh hưởng đến hơn 200.000 máy tính tại 150 quốc gia, bao gồm các tổ chức lớn như NHS (Dịch vụ Y tế Quốc gia) của Anh và Deutsche Bahn (Đường sắt Đức).
2. Petya (2017)
- Mục tiêu: Hệ thống Windows trên toàn thế giới
- Loại ransomware: Ransomware mã hóa
- Phương thức lây lan: Cập nhật phần mềm giả mạo
- Tác động: Gây ảnh hưởng đến hơn 200.000 máy tính tại 60 quốc gia, bao gồm các công ty lớn như Merck & Co., Mondelez International và Maersk.
3. NotPetya (2017)
- Mục tiêu: Hệ thống Windows trên toàn thế giới
- Loại ransomware: Ransomware không mã hóa
- Phương thức lây lan: Cập nhật phần mềm giả mạo
- Tác động: Gây ảnh hưởng đến hơn 10.000 máy tính tại 60 quốc gia, bao gồm các công ty lớn như FedEx, TNT Express và Rosneft.
4. Ryuk (2018)
- Mục tiêu: Các tổ chức lớn
- Loại ransomware: Ransomware mã hóa
- Phương thức lây lan: Email lừa đảo, tấn công mạng
- Tác động: Gây ảnh hưởng đến các tổ chức lớn như Tribune Publishing, Scripps Media và Chubb Insurance.
5. REvil (2020)
- Mục tiêu: Các tổ chức lớn
- Loại ransomware: Ransomware mã hóa
- Phương thức lây lan: Email lừa đảo, tấn công mạng
- Tác động: Gây ảnh hưởng đến các tổ chức lớn như JBS USA, Kaseya và Travelex.
6. LockBit (2021)
- Mục tiêu: Các tổ chức lớn
- Loại ransomware: Ransomware mã hóa
- Phương thức lây lan: Email lừa đảo, tấn công mạng
- Tác động: Gây ảnh hưởng đến các tổ chức lớn như Accenture, NTT Data và Synnex.
7. Conti (2021)
- Mục tiêu: Các tổ chức lớn
- Loại ransomware: Ransomware mã hóa
- Phương thức lây lan: Email lừa đảo, tấn công mạng
- Tác động: Gây ảnh hưởng đến các tổ chức lớn như Ireland’s Health Service Executive (HSE) và Costa Rica’s government.
8. Hive (2021)
- Mục tiêu: Các tổ chức lớn
- Loại ransomware: Ransomware mã hóa
- Phương thức lây lan: Email lừa đảo, tấn công mạng
- Tác động: Gây ảnh hưởng đến các tổ chức lớn như MediaMarktSaturn Retail Group và SolarWinds.
9. BlackCat (2022)
- Mục tiêu: Các tổ chức lớn
- Loại ransomware: Ransomware mã hóa
- Phương thức lây lan: Email lừa đảo, tấn công mạng
- Tác động: Gây ảnh hưởng đến các tổ chức lớn như Thales Group and Five Guys.
10. Ransomware-as-a-Service (RaaS)
- Mục tiêu: Bất kỳ ai
- Loại ransomware: Ransomware mã hóa
- Phương thức lây lan: RaaS cung cấp cho tội phạm mạng các công cụ và dịch vụ để thực hiện tấn công ransomware.
- Tác động: RaaS giúp các cuộc tấn công ransomware dễ dàng thực hiện hơn, dẫn đến gia tăng số lượng các cuộc tấn công.
Biện pháp ngăn chặn và phòng tránh ransomware
Việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa này có thể giúp giảm thiểu nguy cơ bị tấn công ransomware. Tuy nhiên, không có biện pháp nào có thể đảm bảo bảo mật hoàn toàn. Do đó, điều quan trọng là phải có kế hoạch dự phòng để khôi phục dữ liệu trong trường hợp bị tấn công.
Ransomware là một mối đe dọa an ninh mạng ngày càng gia tăng, gây ảnh hưởng đến cá nhân và tổ chức trên toàn thế giới. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả để ngăn chặn và phòng tránh ransomware:
1. Sao lưu dữ liệu thường xuyên:
- Thực hiện sao lưu dữ liệu quan trọng thường xuyên, ít nhất mỗi ngày một lần.
- Lưu trữ bản sao lưu trên ổ cứng ngoài hoặc dịch vụ lưu trữ đám mây an toàn.
- Ngắt kết nối bản sao lưu khỏi mạng sau khi sao lưu để đảm bảo an toàn.
2. Cập nhật phần mềm thường xuyên:
- Cài đặt và cập nhật hệ điều hành, phần mềm diệt virus và các phần mềm khác thường xuyên để vá các lỗ hổng bảo mật.
- Bật tính năng cập nhật tự động để đảm bảo phần mềm luôn được cập nhật.
3. Sử dụng phần mềm diệt virus:
- Cài đặt phần mềm diệt virus uy tín và cập nhật thường xuyên.
- Kích hoạt tính năng quét virus tự động và quét virus theo yêu cầu.
- Sử dụng các công cụ bảo mật bổ sung như tường lửa và phần mềm chống phần mềm độc hại.
4. Nâng cao nhận thức về ransomware:
- Tìm hiểu về ransomware, cách thức hoạt động và các dấu hiệu của một cuộc tấn công ransomware.
- Nâng cao nhận thức cho nhân viên về ransomware và các biện pháp phòng ngừa.
- Thực hiện các khóa đào tạo an ninh mạng cho nhân viên để giúp họ nhận thức được các mối đe dọa an ninh mạng và cách thức bảo vệ bản thân.
5. Thực hiện các biện pháp bảo mật mạng:
- Sử dụng mật khẩu mạnh và duy nhất cho tất cả các tài khoản.
- Bật xác thực hai yếu tố (2FA) cho các tài khoản quan trọng.
- Hạn chế truy cập vào mạng và dữ liệu cho các nhân viên cần thiết.
- Sử dụng mạng riêng ảo (VPN) để kết nối với mạng công cộng.
6. Cẩn thận với email và tệp đính kèm:
- Tránh mở email từ những người không quen biết hoặc từ các địa chỉ email đáng ngờ.
- Không click vào các liên kết hoặc tệp đính kèm trong email từ những người không quen biết.
- Cẩn thận với các email có nội dung hấp dẫn hoặc khẩn cấp.
7. Báo cáo các cuộc tấn công ransomware:
- Nếu bạn bị tấn công ransomware, hãy báo cáo ngay cho cơ quan chức năng.
- Cung cấp cho cơ quan chức năng càng nhiều thông tin càng tốt về cuộc tấn công, bao gồm loại ransomware, thời gian tấn công và dữ liệu bị ảnh hưởng.
8. Sử dụng các giải pháp bảo mật tiên tiến:
- Sử dụng các giải pháp bảo mật tiên tiến như giám sát mạng, phân tích hành vi và sandboxing để phát hiện và ngăn chặn các cuộc tấn công ransomware.
Biện pháp cần làm khi bị tấn công ransomware?
Bị tấn công ransomware là một trải nghiệm kinh hoàng, có thể gây ra nhiều tổn thất về dữ liệu và tài chính. Tuy nhiên, điều quan trọng là không nên hoảng loạn và thực hiện các bước sau để giảm thiểu thiệt hại và khôi phục dữ liệu:
1. Ngắt kết nối thiết bị bị nhiễm:
- Ngắt kết nối thiết bị bị nhiễm ransomware khỏi mạng để ngăn chặn sự lây lan sang các thiết bị khác.
- Tắt nguồn thiết bị nếu cần thiết.
2. Sao lưu dữ liệu:
- Nếu có thể, hãy sao lưu dữ liệu quan trọng từ thiết bị bị nhiễm sang ổ cứng ngoài hoặc dịch vụ lưu trữ đám mây.
- Lưu ý: Không sao lưu dữ liệu bị nhiễm ransomware vì nó có thể lây lan sang các thiết bị khác.
3. Xác định loại ransomware:
- Xác định loại ransomware đã tấn công thiết bị của bạn bằng cách tìm kiếm thông tin về các dấu hiệu và triệu chứng của nó.
- Việc xác định loại ransomware có thể giúp bạn tìm kiếm các công cụ giải mã hoặc các hướng dẫn khắc phục sự cố phù hợp.
4. Tìm kiếm công cụ giải mã:
- Có một số công cụ giải mã miễn phí có sẵn trên mạng có thể giúp bạn giải mã dữ liệu bị ransomware.
- Bạn có thể tìm kiếm các công cụ giải mã trên các trang web như No More Ransom (https://www.nomoreransom.org/) hoặc ID Ransomware (https://id-ransomware.malwarehunterteam.com/).
5. Báo cáo vụ tấn công:
- Báo cáo vụ tấn công ransomware cho cơ quan chức năng để giúp họ truy bắt kẻ tấn công.
- Bạn có thể báo cáo vụ tấn công cho Trung tâm Giám sát an ninh mạng quốc gia ([đã xoá URL không hợp lệ]) hoặc Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao ([đã xoá URL không hợp lệ]).
6. Khôi phục dữ liệu:
- Nếu bạn không thể giải mã dữ liệu bằng công cụ giải mã, bạn có thể khôi phục dữ liệu từ bản sao lưu.
- Nếu bạn không có bản sao lưu, bạn có thể cần sử dụng dịch vụ khôi phục dữ liệu chuyên nghiệp.
7. Xem xét trả tiền chuộc:
- Việc trả tiền chuộc không được khuyến khích vì nó không đảm bảo rằng kẻ tấn công sẽ giải mã dữ liệu của bạn.
- Việc trả tiền chuộc chỉ khuyến khích kẻ tấn công tiếp tục thực hiện các cuộc tấn công ransomware.
8. Nâng cao cảnh giác:
- Sau khi bị tấn công ransomware, hãy nâng cao cảnh giác để tránh bị tấn công lần nữa.
- Thực hiện các biện pháp phòng ngừa như cập nhật phần mềm, sử dụng phần mềm diệt virus và sao lưu dữ liệu thường xuyên.
Lưu ý:
- Việc xử lý vụ tấn công ransomware có thể rất phức tạp và tốn nhiều thời gian.
- Nếu bạn cần trợ giúp, hãy liên hệ với chuyên gia an ninh mạng hoặc dịch vụ khôi phục dữ liệu chuyên nghiệp.
ITTODAY VIỆT NAM – Tư vấn khắc phục các vụ tấn công ransomware
ITTODAY VIỆT NAM là một công ty an ninh mạng uy tín tại Việt Nam cung cấp dịch vụ tư vấn khắc phục các vụ tấn công ransomware. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và am hiểu về các loại ransomware khác nhau, ITTODAY VIỆT NAM có thể hỗ trợ bạn:
1. Xác định loại ransomware:
- ITTODAY VIỆT NAM sẽ phân tích các dấu hiệu và triệu chứng của ransomware để xác định loại ransomware đã tấn công hệ thống của bạn.
- Việc xác định loại ransomware chính xác là bước đầu tiên để tìm kiếm các công cụ giải mã hoặc các hướng dẫn khắc phục sự cố phù hợp.
2. Tìm kiếm công cụ giải mã:
- ITTODAY VIỆT NAM sẽ giúp bạn tìm kiếm các công cụ giải mã miễn phí hoặc trả phí có sẵn trên mạng.
- Các chuyên gia của ITTODAY VIỆT NAM sẽ đánh giá hiệu quả của các công cụ giải mã và tư vấn cho bạn lựa chọn phù hợp nhất.
3. Giải mã dữ liệu:
- Nếu có công cụ giải mã phù hợp, ITTODAY VIỆT NAM sẽ hỗ trợ bạn giải mã dữ liệu bị ransomware.
- Quá trình giải mã có thể mất thời gian tùy thuộc vào dung lượng dữ liệu và mức độ phức tạp của ransomware.
4. Khôi phục dữ liệu:
- Nếu không có công cụ giải mã hoặc quá trình giải mã không thành công, ITTODAY VIỆT NAM có thể hỗ trợ bạn khôi phục dữ liệu từ bản sao lưu.
- Các chuyên gia của ITTODAY VIỆT NAM sẽ sử dụng các công cụ và kỹ thuật chuyên dụng để khôi phục dữ liệu một cách an toàn và hiệu quả.
5. Xóa bỏ ransomware:
- ITTODAY VIỆT NAM sẽ giúp bạn xóa bỏ ransomware khỏi hệ thống để ngăn chặn sự lây lan sang các thiết bị khác.
- Các chuyên gia của ITTODAY VIỆT NAM sẽ sử dụng các công cụ và kỹ thuật chuyên dụng để xóa bỏ ransomware một cách an toàn và hiệu quả.
6. Ngăn ngừa các cuộc tấn công ransomware trong tương lai:
- ITTODAY VIỆT NAM sẽ tư vấn cho bạn các biện pháp phòng ngừa hiệu quả để ngăn chặn các cuộc tấn công ransomware trong tương lai.
- Các biện pháp phòng ngừa này bao gồm cập nhật phần mềm, sử dụng phần mềm diệt virus, sao lưu dữ liệu thường xuyên và nâng cao nhận thức về ransomware cho nhân viên.
ITTODAY VIỆT NAM cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn khắc phục các vụ tấn công ransomware chuyên nghiệp, hiệu quả và uy tín.
